Hazard w raporcie “Przeciwdziałanie Szarej Strefie w Polsce 2018/19”

“Przeciwdziałanie Szarej Strefie w Polsce 2018/19” jest już czwartym raportem przygotowanym przez Global Compact Network Poland.

Udostępnij

Tegoroczny raport został przygotowany przez Global Compact Network Poland we współpracy z Partnerami: Totalizator Sportowy, Polska Organizacja Handlu i Przemysłu Naftowego (POPiHN), SUEZ Polska, Rekopol Organizacja Odzysku Opakowań i Związek Cyfrowa Polska (ZIPSEE).

W najnowszej edycji eksperci Global Compact Network Poland mierzą i opisują walkę z szarą strefą w Polsce oraz analizują niepokojące zjawiska wśród zagrożonych branż (w szczególności paliwową, hazardową, odpadową czy urządzeń elektrycznych i elektronicznych). Pokazane są nowe trendy w działaniach przestępców gospodarczych i podmiotów działających na granicy prawa przez sprawne wykorzystywanie jego luk. Podkreślono, że nie tylko nowe regulacje ograniczają wielkość szarej strefy, ale także praca organów ścigania oraz egzekucja samego prawa.

Największe sukcesy w walce z oszustami są w branży paliw płynnych, najmniejsze w odpadowej – wynika z raportu Global Compact Network Poland przytoczonego przez „Puls Biznesu”.

W branży hazardowej skala zmian się natomiast nie zmienia i wynosi 40 proc. Gazeta Puls Biznesu wskazuje, że jednocześnie notowany jest dynamiczny wzrost zarówno segmentu zakładów wzajemnych, jak i kasyn internetowych. Oceniono, że dobre efekty przyniosły JPK i STIR, ale brakuje wciąż regulacji np. w odniesieniu do blokowania witryn czy obciążeń fiskalnych. (JPK to Jednolity Plik Kontrolny, wprowadzony przez Ministerstwo Finansów w celu uszczelnienia systemu podatkowego dla dużych podmiotów, obowiązujący od 1 lipca 2016 roku; STIR – System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej, to narzędzie KAS do zwalczania wyłudzeń w VAT, w tym tzw. transakcji karuzelowych, tworzonych za pomocą transferów pieniężnych na rachunkach bankowych podmiotów.).

„Charakterystyka rynku hazardowego w Polsce

Legalnie działające podmioty – w związku z wysokimi kosztami działalności, obciążeniami podatkowymi oraz obowiązkami nałożonymi przez ustawodawcę – znajdują się paradoksalnie w trudniejszej sytuacji w stosunku do podmiotów nielegalnych. Te ostatnie, ze względu na brak wspomnianych obciążeń i kosztów, często oferują graczom swoje usługi na dużo atrakcyjniejszych warunkach. Co więcej, w ostatniej dekadzie zaobserwowano, że znacząca część oferty rynku hazardowego, w szczególności zakładów wzajemnych, przeniosła się do Internetu. Rynek gier hazardowych oferowanych za pośrednictwem sieci Internet rozwija się w dynamicznym tempie, nierzadko skutecznie omijając krajowe regulacje.

Rozrywki hazardowe podzielić można na trzy kluczowe segmenty:

• Segment loteryjny (gry liczbowe, loterie pieniężne, bingo);

• Segment gier kasynowych (ruletka, poker, blackjack, automaty);

•Segment zakładów wzajemnych (obstawianie środków pieniężnych na wyniki poszczególnych zdarzeń lub ciągów zdarzeń).

Natomiast odnosząc się do sposobu świadczenia usług branży hazardowej, możliwe jest wyodrębnienie dwóch kanałów świadczenia usług: stacjonarny i online.

Rynek online

W segmencie zakładów wzajemnych obecnie w Polsce funkcjonuje 16 podmiotów, które uzyskały zezwolenie Ministerstwa Finansów na urządzanie i prowadzenie działalności w zakresie zakładów wzajemnych przez Internet. Warto zauważyć, że zaledwie 3 z nich uzyskały zezwolenie po wejściu w życie nowelizacji ustawy o grach hazardowych w kwietniu 2017 roku, pozostałe zezwolenia wydawano w latach 2012-2016.

Dla porównania – aktualizowany i prowadzony przez Ministerstwo Finansów Rejestr Domen Służących do Oferowania Gier Hazardowych Niezgodnie z Ustawą liczy ponad 6000 pozycji, przy zaledwie 2 pozycjach wykreślonych z Rejestru. W ramach realizacji monopolu spółka Totalizatora Sportowego w dniu 5 grudnia 2018 roku uruchomiła platformę umożliwiającą grę w gry kasynowe online oraz platformę z możliwością grę w gry liczbowe przez Internet.

Rynek stacjonarny

Na dzień 5 października 2018 r. (komunikat Ministerstwa Finansów), na terytorium RP funkcjonowało 49 lokalizacji legalnych kasyn gry. 32 koncesje na prowadzenie stacjonarnej działalności kasyn gry wydane zostały tuż przed (marzec 2017) lub już po wejściu w życie nowelizacji ustawy o grach hazardowych (kwiecień 2017). Pozostałych licencji udzielono w latach 2013-2016. Wspomniany wyżej monopol Państwa nie ogranicza się jedynie do gier hazardowych organizowanych przez Internet (z wymienionymi wyjątkami); rozciąga się także na segment automatów, w powszechnej świadomości tzw. „jednorękich bandytów”. Monopol ten również został powierzony Spółce Totalizator Sportowy Sp. z o.o.

Szara strefa na rynku gier i zakładów działa w kilku obszarach. Jest to przede wszystkim znaczący katalog oferty internetowej i nielegalne punkty gier na automatach. Na rynku pojawiają się także kolejne formy obchodzenia obowiązujących przepisów. Pojawiają się np. tzw. quizomaty, które w sposobie działania nie różnią się od zwykłych automatów do gier, ale ponieważ na wstępie sprawdzają wiedzę gracza, nie wchodzą w zakres definicji automatów do gry, ograniczają bowiem element losowości. W związku z tym organizowanie gier na tych automatach nie wymaga zezwolenia, a automaty – rejestracji. Rozstrzygnięcie każdego wątpliwego przypadku zależy też od interpretacji organów Służby Celno-Skarbowej, upoważnionej do kontroli legalności gry, co może sprzyjać zróżnicowaniu praktyki egzekwowania właściwych przepisów. W związku z przyjętymi przez Ustawodawcę rozwiązaniami, niektóre rodzaje gier hazardowych nie są w Polsce legalnie dostępne. Pomimo działań organów stanowiących i stosujących prawo, polscy gracze wciąż posiadają łatwy dostęp do serwisów internetowych oferujących gry hazardowe w sposób nielegalny. Przykładem jest poker online przeciwko innym graczom (turnieje pokera online i gry cashowe), który dzisiaj w całości znajduje się w szarej strefie. Przyczyną tej sytuacji są regulacje pokera mówiące że:

• w turnieju pokera może wziąć udział min. 10 osób (oczywiste ograniczenie dla operatora online);

• podstawą opodatkowania stawką 25% jest kwota stanowiąca różnicę wygraną w turnieju a kwotą wpisowego;

• brak jest możliwości grania o wspólną pulę z graczami z innych rynków co powoduje, że potencjalne wygrane są mniej atrakcyjne niż w szarej strefie, gdzie wspólna pula istnieje.

Ponadto wciąż nie wyeliminowano problemu nielegalnych salonów gier oferujących możliwość gry na automatach – mimo że obecnie wygasły już wszystkie zezwolenia na ich organizację wydane w myśl poprzedniej ustawy hazardowej. Sytuacji tej próbują zapobiec organy państwowe, zwłaszcza Krajowa Administracja Skarbowa i Służba Celno-Skarbowa, rekwirując nielegalne automaty. W związku z wykonywaniem monopolu państwa w 2018 roku Totalizator Sportowy rozpoczął proces otwierania salonów gier na automatach. Zakupione w tym celu automaty są certyfikowane przez upoważnione laboratoria badawcze, co wzmacnia bezpieczeństwo graczy. Działania te powinny przyczynić się do dalszego likwidowania nielegalnych salonów gier.

Nowelizacja Ustawy o grach hazardowych z 2016 roku, która wdrożyła mechanizmy do walki z szarą strefą przyczyniła się do wzrostu wpływów do budżetu państwa w tytułu organizacji gier hazardowych. O tym jak istotna była ta nowelizacja mogą świadczyć chociażby dane dotyczące rozległości szarej strefy w niektórych obszarach branży w tym okresie. Według Komisji Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki, powołującej się na dane źródłowe podczas prac nad nowelizacją ustawy hazardowej, w 2016 nielegalne zakłady bukmacherskie w Internecie stanowiły od 80% do 90% całego rynku78. Natomiast już pod koniec następnego roku rozmiar działania szarej strefy skurczył się do 60% rynku.

Jak widać w powyższej tabeli, przychody podmiotów działających legalnie w branży hazardowej – a co za tym idzie podatek należny od gier – rosną. Zmiana 2016 do 2017 oznaczała wzrost przychodów z tytułu podatku od gier o niemal jedną piątą. W momencie finalizacji niniejszego raportu dane za 2018 rok nie są jeszcze znane, jednak według nieoficjalnych szacunków branży może nastąpić skokowy wzrost o kolejne 20 punktów procentowych względem 2016 roku.

Ustawa z dnia 15 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o grach hazardowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2017 r. poz. 88) dokonała nowelizacji Ustawy o grach hazardowych, z datą obowiązywania od 1 kwietnia 2017 r. Najważniejszym z założonych celów nowelizacji było zmniejszenie skali występowania tzw. „szarej strefy” w zakresie gier na automatach oraz gier w sieci Internet.

W celu zachęcenia graczy do rezygnacji z usług oferowanych przez nielegalnych operatorów rozszerzono zakres gier, które mogą być oferowane na rynku. W ten sposób pojawiły się:

• zakłady na zdarzenia wirtualne w ofercie firm oferujących zakłady bukmacherskie;

• możliwość uczestnictwa w multijurysdykcyjnej grze liczbowej;

• możliwość legalnej gry w salonach gier na automatach (program pilotażowy realizatora monopolu państwa;

• możliwość legalnej gry w kasynie internetowym należącym do monopolisty;

• możliwość udostępnienia gier liczbowych i loterii pieniężnych przez sieć Internet.

Monopol Totalizatora Sportowego w zakresie gier na automatach poza kasynem

Monopol państwa w zakresie gier na automatach poza kasynami gry wykonywany w salonach gry na automatach realizowany jest przez spółkę Totalizator Sportowy Sp. z o.o. W czerwcu 2018 roku Totalizator Sportowy uruchomił program pilotażowy program salonów do gry na automatach – ponad rok po wejściu w życie nowelizacji ustawy wyznaczającej spółkę jako realizatora monopolu państwa. Pilotaż obejmuje 9 salonów otwartych w wybranych miastach: Bydgoszczy, Krzeszowicach, Warszawie, Białymstoku, Skawinie, Łomży, Rzeszowie, Wrocławiu oraz Bielsku-Białej (największy salon oferujący 50 automatów).

Wedle komunikatów spółki, program pilotażowy okazuje się sukcesem: we wszystkich uruchomionych salonach gier zarejestrowanych zostało ponad 2200 graczy, skumulowane obroty przekroczyły 10 mln PLN (dane z dnia 6 października 2018 roku). Docelowo program pilotażowy ma na celu uruchomienie 1200 automatów do gier na terenie całego kraju. Następnym krokiem w realizacji monopolu ma być otwarcie kolejnych salonów gier. Wedle zapowiedzi Totalizatora Sportowego spółka planuje uruchomienie łącznej liczby ponad 20 000 automatów w lokalizacjach w całej Polsce w ciągu najbliższych 5 lat.

Proces rejestracji w kasynie internetowym TS jest znacznie bardziej skomplikowany niż w kasynach nielegalnych (wiele nielegalnych stron nie wymaga podawania prawdziwego imienia i nazwiska ani zdjęcia dowodu osobistego). Podobnie jest z uczestnictwem w grach na automatach – w każdym legalnym salonie, klient musi się zarejestrować aby wyrobić sobie kartę gracza; takiego obowiązku w szarej strefie oczywiście nie ma. Dodatkowo na monopolistę nałożone zostały restrykcyjne przepisy w zakresie reklamy i komunikacji (zakaz reklamowania kasyna internetowego i salonów gier) co powoduje, że nie może on nawet stworzyć strony internetowej z adresami salonów z automatami. Wszystkie wymienione wyżej wyzwania powodują, że wciąż istnieje pole do rozwoju szarej strefy i może być ona dla klientów bardziej atrakcyjna niż legalna gra.

Rejestr Domen Służących do Oferowania Gier Hazardowych Niezgodnie z Ustawą

Wraz z uruchomieniem Rejestru na dostawców Internetu nałożono obowiązek blokady witryn internetowych. Obecnie odbywa się to poprzez blokadę dostępu do konkretnej domeny internetowej. Rozwiązanie to posiada pewne ograniczenia:

a) Obchodzenie blokady domen poprzez zakładanie kolejnych domen przez te same podmioty. Na ogólną liczbę ponad 6000 domen wpisanych do Rejestru uderzają nieznaczne tylko różnice pomiędzy wieloma z nich. Część główna adresu pozostaje bez zmian, różnią się tylko tzw. domeny narodowe („.pl”, „.com”, „.uk”, „.de” itd.) bądź do pierwotnie zablokowanej nazwy domeny dodawany jest numer (np. zablokowana jest domena o nazwie x.pl, po czym operator rozpoczyna działalność pod nazwą x1.pl). Pozwala to domniemywać, że znakomita większość z witryn znajdujących się pod konkretnymi, nieznacznie różniącymi się od siebie adresami, w rzeczywistości należy do tego samego właściciela. Dysponując odpowiednią kopią zapasową zawartości strony, wystarczy zakup adresu internetowego łudząco podobnego do zablokowanego (drobne różnice; najprostszym przykładem może być zamiana „.pl” na „com.pl”), by witryna działała w pełni legalnie do czasu wpisania jej do rejestru, co z kolei budzi wątpliwości ze względu na:

b) Nieefektywność administracyjnego procesu blokowania witryn internetowych. Przedstawiciele legalnie działających podmiotów zgodnie twierdzą, że proces administracyjny jest przewlekły, trwa zbyt długo, a do czasu jego zakończenia właściciel nielegalnie działającej witryny może bez przeszkód czerpać z niej zyski.

Warto również zauważyć, że samo blokowanie witryn internetowych w obecnym kształcie (blokowanie przez operatorów dostępów do wskazanych domen) mierzy się z jeszcze 2 wyzwaniami:

a) Łatwość obejścia blokady po stronie gracza.

Mechanizm blokowania samej domeny na terytorium danego kraju jest relatywnie łatwy do obejścia. Na rynku dostępny jest szereg darmowych rozwiązań klasy VPN, po instalacji których nałożona blokada nie będzie funkcjonowała. Przedstawiając rzecz w uproszczeniu – dzięki wykorzystaniu Wirtualnej Sieci Prywatnej (VPN – Virtual Private Network) użytkownik może dowolnie wybrać, przez serwery którego kraju uzyskuje dostęp do danej witryny. Operatorzy blokujący dane domeny dla konkretnego kraju pozostają bezradni, gdy technicznie gracz „udaje”, że znajduje się w innym kraju.

b) Innowacje w metodach płatności online.

Witryny hazardowe w Internecie nie mogłyby funkcjonować, gdyby nie możliwość dokonywania płatności w trybie online (wirtualne portmonetki niepodlegające nadzorowi KNF itp.). Szeroki dostęp, publiczne API i ramowe umowy zawierane przez Internet z operatorami płatności online sprawiają, że nawet witryny z nielegalnym hazardem mogą czerpać zyski ze swojej działalności.

Kary dla graczy

W świetle zapisów obowiązującej ustawy, za udział w grze urządzanej bez koncesji, bez zezwolenia lub bez dokonania wymaganego zgłoszenia, przewidziano sankcje w postaci kary pieniężnej. Za uczestniczenie w grze hazardowej, urządzanej lub prowadzonej wbrew przepisom ustawy lub warunkom koncesji gracz może zostać ukarany grzywną w wysokości do 120 stawek dziennych (stawka dzienna, jak wspomnieliśmy, ustalana jest każdego roku przez GUS).”

„Liczby nie kłamią. Wpływy do budżetu państwa z tytułu podatku od gier za rok 2018 były o prawie 37% wyższe niż za rok 2016 (ostatni rok przed wdrożeniem nowelizacji Ustawy o Grach Hazardowych uszczelniającej rynek) – 1,934 mld PLN w porównaniu z 1,414 mld. W 2018 roku Totalizator Sportowy przekazał do budżetu Państwa rekordowe kwoty z dopłat (ponad 1 mld PLN) i podatku od gier (ponad 900 mln PLN). Nowelizacja UGH i ograniczenie szarej strefy w branży gier i zakładów pozwoliły legalnym podmiotom rozwinąć skrzydła. Na polu walki z szarą strefą zostało wygranych kilka bitew, ale wojna nadal trwa. Hazard towarzyszy ludziom od stuleci, dlatego stworzenie mechanizmów, które w sposób umiarkowany, ale zarazem skuteczny pozwolą informować o ofercie legalnie działających operatorów jest kluczowe dla branży. Nie zapominajmy wszak, że to legalnie działające podmioty, w przeciwieństwie do operatorów z szarej strefy, wdrażają szereg rozwiązań takich jak Regulamin Odpowiedzialnej Gry i wiele innych, które mają na celu ochronę zdrowia i pieniędzy graczy. Spółka Skarbu Państwa, podlegająca ścisłemu nadzorowi właściciela, realizująca monopol w zakresie salonów gier czy kasyna internetowego z definicji jest dla graczy bezpieczniejszym wyborem niż inne podmioty, które mogą zaoferować podobną rozrywkę. Gracz musi jednak być świadomy tego co jest legalne, a co nie i grozi wysokimi karami.” – mówi Olgierd Cieślik, prezes Zarządu Totalizatora Sportowego.

Źródło: Raport „Przeciwdziałanie Szarej Strefie w Polsce 2018-2019”

Udostępnij