Słownik wyścigów konnych, czyli które słowa warto znać
Wyścigi konne mają bardzo długą historię, bowiem jej początki sięgają jeszcze czasów starożytnych, chociaż datą pierwszych, prawdziwych gonitw konnych jest 1780 roku. Ponad 200 lat tego pięknego sportu sprawiło, że do mowy fanów tej dyscypliny przeniknęło sporo zwrotów, które można spotkać jedynie podczas gonitw. Które z nich warto znać zanim udamy się na tor wyścigowy?
Wyścigi konne w Polsce wciąż cieszą się pewną popularnością, szczególnie w pewnych grupach społecznych. Wejście w świat takich gonitw i nawiązanie kontaktu z innymi uczestnikami imprez, na których odbywają się wyścigi, może wymagać podstawowej wiedzy nie tylko w aspekcie samego zachowania się, ale także słownictwa. W naszym artykule postanowiliśmy podzielić nomenklaturę używaną przy okazji wyścigów konnych na kilka głównych kategorii.
Określenia wierzchowców
Arab jest określeniem konia czystej krwi arabskiej.
Biegany koń, czyli młody wierzchowiec, jednak taki, który swój debiut ma już za sobą.
Błociarzem określa się wierzchowca, który najlepiej radzi sobie na grząskiej, miękkiej, błotnistej nawierzchni.
Ciotki są określeniem na starsze klacze.
Colt to źrebiec, czyli młody ogier.
Crackiem określa się wierzchowca bardzo wybitnego.
Filly jest nazwą na źrebicę, czyli młodą klacz.
Flayer/sprinter to określenie konia, który jest bardzo dobry na wyścigach krótkodystansowych.
Folblut określa potocznie konia pełnej krwi angielskiej, jednej z podstawowych ras koni gorącokrwistych. Określenie zostało zapożyczone z języka niemieckiego (voll – pełny, blut – krew) lub angielskiego (full – pełny, blood – krew). Folblut jest także nazywany po prostu Anglikiem.
Frontowy koń to taki wierzchowiec, który przewodząc w stawce przez cały wyścig jest w stanie osiągnąć najlepsze wyniki.
Fuks jest określeniem konia z pozoru nie liczącego się w gonitwie, jednak mogącego sprawić niemałą niespodziankę.
Koń płytowy jest wierzchowcem prawidłowo zbudowanym, jednak nie posiadającym sprawdzonej własnej wartości użytkowej.
Koń trzymający dystans jest wierzchowcem potrafiącym sprostać kondycyjnie długim wyścigom.
Koń zamykający pole to taki, który ukończył gonitwę na ostatnim miejscu.
Kotami w sposób pogardliwy określa się konie czystej krwi arabskiej.
Liczony koń to taki, którego obecność w czołówce wyścigu jest brana pod uwagę podczas obstawiania.
Luzak to wierzchowiec, z którego spadł jeździec.
Łup to nazwa opisująca konia brzydkiego lub mało szlachetnego.
Małopolan to potoczna nazwa konia małopolskiego. Z kolei analogicznie Wielkopolanem nazywa się konia wielkopolskiego.
Mare jest określeniem matki stadnej, starszej klaczy.
Nieboszczykiem lub trupem nazywa się słabo biegającego wierzchowca.
Rocznikiem derbowym określa się trzyletnie konie pełnej krwi angielskiej oraz czteroletnie konie czystej krwi arabskiej.
Stayer jest koniem, który jest bardzo dobry na gonitwy długodystansowe.
Śledź to określenie konia o wąskiej kłodzie, czyli tułowiu.
Wałach jest określeniem ogiera po wykonanym zabiegu kastracji.
Wycofanym koniem nazywa się wierzchowca, który został skreślony z listy przez trenera.
Zającem określa się konia prowadzącego gonitwę, który nadaje tempo korzystne dla innego konia, który ma wygrać wyścig.
Zwolniony z dyspozycji startera koń jest wierzchowcem nie nadającym się do gonitwy i wykluczonym przez sędziego.
Osoby związane z wyścigami konnymi
Amator to jeździec, który nie zajmuje się końmi zawodowo, a jedynie dosiada je na treningach, rzadziej w trakcie gonitw.
Amazonką nazywa się jeźdźca-amatorkę.
Czempionem określa się jeźdźca, który zwyciężył w największej liczbie wyścigów w danym sezonie.
Czwartym pancernym określa się jeźdźca, któremu podczas wyścigu spadła czapeczka z kasku.
Drewniak/sztynkier to jeździec bez talentu.
Dżokej jest jednym z najbardziej znanych słów związanych z wyścigami konnymi, często mylnie określającym jeźdźca. Tym mianem określany jest najlepszych z najlepszych jeźdźców, którzy wygrali w swojej karierze ponad sto wyścigów.
Ułanem nazywa się jeźdźca, który prowadzi swojego konia bez trzymania dyscypliny i bez żadnej taktyki.
Infrastruktura torów wyścigowych i sprzęt
Boks startowy jest nazwą stosunkowo intuicyjną dla laików wyścigów konnych, bowiem jest po prostu miejscem w maszynie startowej z bramką, która otwiera się w momencie startu wyścigu.
Bomba/rzodkiewka jest sygnalizatorem oznaczającym rozpoczęcia wyścigu.
Broń/laska/straszak/patyk/trzcinka są określeniami na bat jeźdźcy.
Celownikiem w nomenklaturze wyścigów konnych określa się metę na torze.
Fotelem w żargonie gonitw konnych określa się po prostu siodło.
Foto jest skróconą nazwą fotokomórki umiejscowionej na mecie wyścigu.
Głowa/hełm/hełmofon, czyli określenia kasku jeźdźca.
Kanat jest barierą, która wydziela wewnętrzną część toru od bieżni.
Okulary zakładane są na łeb zbyt nerwowych koni, aby ograniczyć ich pole widzenia.
Pigotami nazywa się bardzo krótkie strzemiona.
Polem określa się zewnętrzną stronę toru wyścigowego.
Świerszczykiem lub nutami określa się program wyścigów danej imprezy.
Zielony to nic innego jak tor wyścigów konnych.
Terminy związane z zakładami wzajemnymi
Bank/golizna/słup/solówka jest określeniem murowanego faworyta wyścigu.
Bok, czyli osoba przyjmująca zakłady na gonitwy konne.
Boks lub box jest zakładem systemowym, który uwzględnia każdą możliwą kombinację zakładu spośród wytypowanych przez gracza koni. Zakłady te oznaczone są głównie znakiem hasztagu (#).
Cota jest liczbą określającą wysokość ewentualnej wygranej.
Przebicie to wielokrotność stawki w totalizatorze.
Rodzaje zakładów:
- Zwyczajnym (ZWC) nazywa się zakład, w którym gracz typuje zwycięzcę danej gonitwy.
- Porządkiem (PDK) nazywa się wytypowaniem dwóch koni, które przybiegną na linię mety jako pierwsze w dowolnej kolejności. Tego typu zakłady są przyjmowane w gonitwach z minimum siedmioma wierzchowcami.
- Dwójka (DW) to zakład na wyścigi, w których udział bierze od trzech do sześciu koni. Gracz typuje konie, które przybiegną na metę na pierwszym i drugim miejscu.
- Trójka (TR) to rozszerzona wersja zakładu dwójka. W tym przypadku – jak sam nazwa mówi – należy wytypować konie, które dotrą na finiszu na trzech pierwszych lokatach. Zakład trójka przyjmowany jest w wyścigach z co najmniej czterema końmi.
- Czwórka (CZW) jest zakładem przyjmowanym na wyścigi, w których uczestniczy co najmniej osiem koni. Analogicznie do wcześniejszych zakładów gracz musi wytypować pierwsze cztery lokaty gonitwy.
- Dubla (DBL) jest zakładem polegającym na obstawieniu koni, które zajmą pierwsze miejsce w dwóch gonitwach.
- Tripla (TPL) to zakład polegający a wytypowaniu zwycięzców trzech gonitw.
- Kwinta (KWN) jest analogicznym zakładem do dwóch poprzednich, jednak jak sama nazwa wskazuje, należy wytypować zwycięzców pięciu różnych gonitw.
Ściana jest zakładem polegającym na wytypowaniu wszystkich koni biorących udział w gonitwie, co znacznie zwiększa szanse na wygraną.
Zbiciem przed kasą określa się sytuację, w której gracz dokonał zmiany wcześniejszego typu w ostatnim momencie.
Pozostałe pojęcia
Błękitną wstęgą nagradzany jest zwycięzca Derby, czyli jednej z najważniejszych gonitw w całym sezonie.
Cała obora jest określeniem dwóch pierwszych miejsc gonitwy, które zostały zajęte przez wierzchowce z tej samej stajni.
Ciemnieniem konia nazywa się umyśle ukrywanie przez trenera i/lub jeźdźca umiejętności i możliwości konia.
Cynk to nic innego jak informacja wyścigowa.
Dać na siano jest określeniem przegrania na wyścigach.
Dead heat jest sytuacją, w której wyścig został ukończony przez co najmniej dwa wierzchowce w jednym momencie, a wyłonienie zwycięzcy okazuje się problematyczne.
Eksterier to wygląd zewnętrzny wierzchowca.
Farbą nazywa się błoto, które w trakcie gonitwy leci prosto w twarzy jeźdźcowi.
Imienna gonitwa jest ważniejszym wyścigiem wyższej kategorii, które z reguły nosi imię patrona związanego z gonitwami. Taki wyścig może zostać nazwany imieniem dżokeja, trenera lub wierzchowca.
Inbred jest pokrewieństwem wierzchowców.
Jechać do banku to określenie jeźdźca, który był pewny wygranej.
Już wisi jest określeniem wobec wierzchowca, do którego obserwatorzy już przed wyścigiem mają pewność o wygranej.
Kentrować wyścig, czyli zwyciężyć w gonitwie z dużą łatwością, bez przeszkód.
Klasykiem nazywane są wysoko dotowane gonitwy imienne, w których udział biorą czołowe wierzchowce. Takie gonitwy mają miejsce niemal w każdym kraju.
Końcem stanął określa się wierzchowca, który w końcowym etapie wyścigu znacznie osłabł na siłach.
Nakryć jest wyprzedzeniem innego wierzchowca tuż przed linią mety/celownikiem.
Napust jest nie mającą pokrycia w rzeczywistości informacją o tym, iż dany koń jest w wysokiej formie.
Papier jest potoczną nazwą pochodzenia wierzchowca.
Płatne miejsca, czyli pierwsze pięć lokat w wyścigu.
Podpieranie konia jest taktyką mającą na celu pobudzenie innego konia do wysiłku, poprzez galopowanie obok niego.
Przejściem nazywa się dogodnym miejscem do finiszowania przez wierzchowca.
Przerzutka jest nazwą zdolności konia do zwiększania prędkości na finiszu.
Ramy są po prostu wymiarami konia.
Sam jeden/sama jedna to określenie konia, który ukończył wyścig z dużą przewagą nad rywalami.
Wyjechaniem konia nazywa się wykorzystanie w pełni możliwości konia w czasie wyścigu.
Zaliczyć pączki może jeździec, który spadnie z konia.
Zapisem nazywany jest skład gonitwy lub zgłoszenie konia do wyścigu.
Zmiana jazdy to nic innego jak dosiad innego wierzchowca przez jeźdźca, niż ten, z którego jeździec korzystał w poprzednim starcie.
Z miasta do miasta/z miejsca do miejsca są określeniami na wygranie wyścigu przez wierzchowca, który od samego startu do mety przewodził w gonitwie.
